Lustrzanka kontra bezlusterkowiec. Wybierz najlepsze rozwiązanie dla fotografii produktowej

Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy cofnąć się w czasie do roku 1969, kiedy po raz pierwszy obraz został zarejestrowany cyfrowo na matrycy. Dokonali tego Willard S. Boyle i George E. Smith, a w 1975 r. Steven Sasson z firmy Kodak stworzył pierwszy aparat cyfrowy. Potrzeba było jednak prawie 30 lat, aby skonstruować pełnoklatkowy aparat cyfrowy, a jeszcze więcej, aby pomysł ten zdominował rynek. W 2002 roku pojawił się aparat Contax N Digital, który zapoczątkował erę lustrzanek cyfrowych dostępnych na rynku konsumenckim.

Dlaczego tak głęboko sięgamy do historii? Bo choć sprzęt zmienia się z biegiem lat, ludzkie przyzwyczajenia pozostają te same. Pierwsze lata istnienia lustrzanek cyfrowych nie były łatwe, a aparaty te powoli zyskiwały na popularności. Fotografowie musieli ugruntować w sobie przekonanie, że używanie cyfrówek jest w porządku. Oczywiście, rozwój technologii znacznie w tym pomógł. Patrząc z tej perspektywy – dla popularyzacji aparatów bezlusterkowych można przewidywać podobny schemat.

Historia lubi zataczać kręgi i mocno wierzymy, że tak właśnie będzie w przypadku bezlusterkowców w fotografii. Od momentu pojawienia się na rynku systematycznie zdobywają one zaufanie i potwierdzają swoją niezawodność.

Ale jaka jest dokładnie różnica między lustrzanką a aparatem bezlusterkowym? Czy jest to zmiana rewolucyjna, czy tylko drobna modyfikacja konstrukcji?  

Jaka jest różnica między lustrzankami cyfrowymi a bezlusterkowcami?

Można zażartować, że lustrzanki cyfrowe są po prostu bardziej skomplikowane niż ich bezlusterkowe odpowiedniki. Czy prowadzi to do bardziej efektywnych i niezawodnych rezultatów fotografowania? Sprawdzimy to w dalszej części przewodnika. Na początek zobaczmy, jak zbudowane są te dwa systemy aparatów.

Budowa lustrzanki cyfrowej

Główna różnica tkwi w budowie systemu aparatów. DSLR (Digital Single Lens Reflex – cyfrowa lustrzanka jednoobiektywowa), ma wbudowane w układ optyczny fizyczne lustro i pryzmat wizjera.

Ich zadaniem jest przekazywanie obrazu z obiektywu do wizjera optycznego znajdującego się w górnej części aparatu. Lustro blokuje dostęp światła do czujnika cyfrowego i przekierowuje je do góry, w kierunku wizjera. W momencie zwolnienia migawki lustro obraca się, tworząc miejsce dla światła, które pada na matrycę.

W lustrzankach cyfrowych oglądaliśmy więc to, co widzi obiektyw, a więc nominalnie inny obraz niż ten, który otrzymuje matryca. Aby jeszcze bardziej skomplikować sprawę, lustrzanka cyfrowa ma jeszcze jedno, mniejsze lustro, które kieruje światło do systemu autofokusa. Dzieje się to równocześnie z przekazywaniem światła do wizjera. To mniejsze lustro jest umieszczone za lustrem głównym i może odbierać światło dzięki półprzezroczystej konstrukcji większego lustra (szczegóły w artykule o lustrze półprzepuszczalnym, tzn pellicle mirror).

Budowa aparatu bezlusterkowego

Aparat bezlusterkowy, lub inaczej kompaktowy aparat systemowy (CSC), ma fizycznie prostszą konstrukcję.

Światło z obiektywu pada bezpośrednio na matrycę. Nie ma potrzeby stosowania lustra odbiciowego ani oddzielnego systemu autofokusa. System AF działa na podstawie obrazu z matrycy, co w rzeczywistości może go przyspieszyć.

Jeśli aparat bezlusterkowy ma wizjer, to z konieczności jest to rozwiązanie elektroniczne, które przekazuje obraz z matrycy. Można to porównać do oglądania telewizji.

Względna prostota konstrukcji aparatów bezlusterkowych ma swoje wady i zalety. Przyjrzyjmy się im po kolei.

Wizjer optyczny kontra wizjer elektroniczny

Jak już pokazaliśmy, aparaty bezlusterkowe bazują na wizjerach elektronicznych (EVF). To, co jest wyświetlane na ekranie EVF, nie jest dokładnie takim samym obrazem optycznym, jaki widzi obiektyw, lecz raczej cyfrowo przetworzonym obrazem z matrycy.

Różnica jest wyraźnie widoczna dla oka użytkownika, zwłaszcza w niższych modelach bezlusterkowców, gdzie w wizjerach elektronicznych stosowane są niższe rozdzielczości. Flagowe modele zmniejszają to początkowo niezadowalające doświadczenie dzięki zastosowaniu wyświetlaczy OLED o wysokiej jakości i płynności obrazu. Oko i mózg w końcu przyzwyczają się do różnych cech obrazu.

Podgląd na żywo fotografowanej sceny

Za zaletę wizjerów elektronicznych można uznać fakt, że wyświetlają one to, co otrzymuje matryca, a tym samym przybliżają użytkownika do rzeczywistego obejrzenia finalnego zdjęcia. 

Najlepiej zilustrować to na przykładzie zdjęcia wykonanego w słoneczny dzień. Jeśli ustawienia naszego aparatu spowodują, że zdjęcie będzie prześwietlone z powodu dużej ilości światła, użytkownik nie zobaczy tego w wizjerze optycznym (w lustrzance cyfrowej). Do zanotowania tego problemu niezbędny jest wbudowany światłomierz. Natomiast w wizjerze elektronicznym prześwietlony obraz będzie widoczny od razu po odebraniu go przez matrycę, co pozwoli na szybszą reakcję – korektę ustawień aparatu.

Płynność obrazu

W konstrukcji wizjera elektronicznego tkwi potencjalna wada tego rozwiązania. Może mu brakować płynności, ponieważ między okiem a światłem znajduje się cały elektroniczny system przetwarzania obrazu. Inaczej jest w przypadku wizjera optycznego. Milisekundy tracone na „drodze elektronicznej” mogą powodować dyskomfort podczas oglądania, zwłaszcza w przypadku obiektów poruszających się z dużą prędkością.

Zalety i wady w fotografii produktowej

Różnica między wrażeniami z korzystania z wizjera w lustrzankach cyfrowych a aparatach bezlusterkowych była głównym czynnikiem powstrzymującym rozwój rynku rozwiązań bezlusterkowych. Ze względu na to, że płynność wizjera ma raczej drugorzędne znaczenie w fotografii produktowej (produkty nie poruszają się!), możemy śmiało powiedzieć, że ten jeden czynnik nie będzie kluczowy przy wyborze i może przemawiać na korzyść CSC.

To samo można powiedzieć o kręceniu filmów. Podczas tego procesu lustro w lustrzance cyfrowej jest obracane, co wyłącza wizjer optyczny i pozostawia użytkownikowi elektroniczne rozwiązanie. W przypadku filmów produktowych wszystkie zalety aparatów bezlusterkowych związane z ergonomią przemawiają za tymi właśnie rozwiązaniami.

Korpus aparatu i ergonomia

W porównaniu lustrzanki z bezlusterkowcami ważną rolę odgrywa rozmiar korpusu aparatu, który niesie ze sobą szereg implikacji związanych z ergonomią.

Czy potrzebujesz mniejszego korpusu aparatu?

Ze względu na prostszą konstrukcję model bezlusterkowy może być mniejszy. W korpusie nie trzeba umieszczać dwóch luster i pryzmatu. W związku z tym większość aparatów bezlusterkowych jest wyraźnie mniejsza od lustrzanek cyfrowych. W przypadku fotografii plenerowej i do użytku osobistego jest to poważna zaleta. Użytkownicy noszą ze sobą tylko lekkie korpusy, które są bardziej poręczne i lżejsze.

Co z czasem pracy akumulatora?

Mniejsze rozmiary korpusu aparatu oznaczają jednak, że w systemie zmieści się tylko akumulator o mniejszej pojemności. W przypadku dodatkowego obciążenia akumulatora wynikającego z zastosowania wyświetlaczy elektronicznych może się to stać poważną wadą.

Aby zilustrować kwestię ergonomii akumulatorów, przyjrzyjmy się przykładowi dwóch aparatów firmy Canon. W temperaturze 23°C akumulator lustrzanki Canon EOS 5D mk IV wystarcza na wykonanie do 900 zdjęć. Bezlusterkowiec R5, korzystający z wyświetlacza LCD, wykonuje tylko 490 zdjęć na jednym ładowaniu akumulatora.

Aparaty bezlusterkowe firmy Canon nie zostały poddane poważnej minimalizacji korpusu, a ich rozmiary są zbliżone do wcześniejszych lustrzanek z mniejszą matrycą APS-C. Inaczej zdecydowała firma Sony-  zdecydowała się na zmniejszenie rozmiarów korpusów swoich aparatów bezlusterkowych. Porównajmy dwa konkurencyjne modele:

Canon R5: 138,5 × 97,5 × 88 mm

Sony A7 RIV: 128,9 mm × 96,4 mm × 77,5 mm

Rozmiar aparatu w fotografii produktowej

Dla tych, którzy chcą mieć pewniejszy chwyt w aparatach bezlusterkowych, istnieje cała linia dodatkowych uchwytów i uchwytów akumulatora, które mogą pomóc zminimalizować skutki zmniejszenia korpusu.

W fotografii produktowej, która jest wykonywana głównie w zamkniętych studiach, ta różnica znów odgrywa mniejszą rolę. Korzystanie ze statywów i zasilanie aparatu prądem z sieci w rzeczywistości eliminuje znaczenie rozmiaru i poręczności. Czy to kolejny argument przemawiający za bezlusterkowcami?

Lustrzanka a bezlusterkowiec – który z nich jest szybszy? 

Tradycyjne lustrzanki cyfrowe i cyfrowe aparaty bezlusterkowe są wyposażone w mechaniczną migawkę, czyli fizyczny mechanizm, który steruje czasem naświetlania matrycy. Składa się ona z dwóch pokryw, które współpracują ze sobą w otworze obiektywu, aby ograniczyć ilość światła poprzez otwieranie i zamykanie dostępu do obszaru matrycy. Ten rodzaj migawki ma swoje ograniczenia prędkości i jest na tyle głośny, że może przeszkadzać w fotografowaniu podczas imprez publicznych.

Niedawny rozwój technologii doprowadził do wprowadzenia migawki elektronicznej, która znalazła zastosowanie zarówno w lustrzankach cyfrowych, jak i aparatach bezlusterkowych. Co to jest migawka elektroniczna i jak wpływa na prędkości, które może osiągnąć aparat?

Wypróbuj migawkę elektroniczną – świat nowych możliwości.

Migawka elektroniczna działa jak mechanizm cyfrowy, który odczytuje rzędy pikseli na matrycy w czasie ustawionym przez użytkownika za pomocą wybranego czasu otwarcia migawki. Nie są potrzebne żadne fizyczne osłony, ponieważ wszystko jest wykonywane cyfrowo.

Wiąże się to z szeregiem zalet, jakie oferują aparaty bezlusterkowe wyposażone w migawkę elektroniczną:

• Bardzo długie czasy otwarcia migawki. Jest to korzystne przy fotografowaniu ruchu, co można wykorzystać podczas fotografowania sportu i przyrody.
• Mała głębia ostrości w każdych warunkach. Duże szybkości migawki pozwalają na pracę z małymi wartościami przysłony, co umożliwia uzyskanie rozmytego tła nawet przy słabym oświetleniu. Zapomnij o filtrze szarym!
• Cicha praca. Doskonały do fotografowania wydarzeń muzycznych i sytuacji, w których dźwięk migawki jest postrzegany jako nieelegancki.
• Brak drgań przy wyzwalaniu migawki. Może to być ważne przy dłuższych czasach naświetlania. Brak drgań aparatu i dostępna pełna ostrość!

The above list shows that mirrorless cameras tend to offer a wider range of possibilities Powyższa lista pokazuje, że aparaty bezlusterkowe oferują szerszy zakres możliwości w trudnych warunkach zewnętrznych. W przypadku fotografii produktowej ich wpływ jest ograniczony, ponieważ tylko z rzadka będziesz celował w niższe wartości przysłony, a dźwięk kliknięcia nie będzie przeszkadzał w pracy w studio.

Autofokus w lustrzankach cyfrowych i bezlusterkowcach

W przypadku autofokusa dochodzimy do jednego z kluczowych czynników, które mogą przemawiać za wyborem aparatu bezlusterkowego zamiast lustrzanki. Tajemnica precyzji i szybkości działania AF tkwi w konstrukcji systemu i jego cyfryzacji.

Zalety autofokusa w aparatach bezlusterkowych

Autofokus w aparatach bezlusterkowych jest realizowany przez sam czujnik cyfrowy. Lustro AF zostało wyeliminowane i zastąpione w pełni cyfrowym mechanizmem pomiarowym. Różnice związane z tym udoskonaleniem:

• Szybkość działania systemu AF zależy wyłącznie od elektroniki. W systemie AF nie ma żadnego elementu fizycznego, takiego jak lustro.
• Liczba pól AF została znacznie zwiększona. Wysokiej klasy aparaty DLSR miały do tej pory 61 punktów AF (Canon 5D Mk IV), podczas gdy aparaty bezlusterkowe mogą mieć nawet 5000 punktów (Canon R5). Ostrość można złapać bardziej precyzyjnie i rzeczywiście w całym kadrze.
• Aparaty bezlusterkowe nie mają ograniczeń AF przy włączonym podglądzie na żywo. W lustrzankach cyfrowych, gdy lustro było odwrócone (nagrywanie filmów i podgląd na żywo), standardowy system AF nie działał, zdając się na dodatkowy. W aparatach bezlusterkowych działa tylko jeden system i nie ma różnicy w szybkości działania w trybie Live View.
• AF oparty na matrycy ma dostęp do czułości ISO i widzenia w ciemności. Cyfrowe rozwiązanie AF symuluje ekspozycję i działa lepiej w ciemności, bez potrzeby korzystania z dodatkowego oświetlenia.
• Systemy rozpoznawania twarzy i oczu lepiej współpracują z cyfrowym systemem AF. Jest to efektem stałego dostępu do symulacji ekspozycji i lepszego działania w ciemności.

AF oparty na detekcji fazy i detekcji kontrastu

Aby szczegółowo wyjaśnić działanie autofokusa w lustrzankach cyfrowych i aparatach bezlusterkowych, należy wspomnieć o dwóch sposobach, w jakie AF ustawia ostrość. Pierwszy z nich nosi nazwę detekcji fazy i opiera się na pomiarze odległości między obiektem a aparatem. W lustrzankach cyfrowych jest ona wykorzystywana przez oddzielny system AF i gwarantuje bardzo precyzyjne ustawianie ostrości. 

Druga metoda AF nosi nazwę detekcji kontrastu i działa w oparciu o różnice między ciemnymi i jasnymi obszarami obrazu. Działa ona na samym czujniku i oferuje gorszą jakość ustawiania ostrości. Aparaty bezlusterkowe wykorzystują połączenie obu metod, co przenosi je na nowy poziom skuteczności ustawiania ostrości.

Firma Canon opracowała system Dual Pixel CMOS, który umożliwia ustawianie ostrości z detekcją fazy na czujniku cyfrowym (a nie w oddzielnym układzie) i w którym obiekt jest rozpoznawany nie tylko na podstawie odległości od aparatu, ale także kierunku, w którym się porusza. Tego rozwiązania należy spodziewać się w aparatach bezlusterkowych wyższej klasy oraz w niektórych modelach Canon EOS, takich jak EOS 80D, linia Cinema i zaawansowany EOS 7D.

AF w fotografii produktów – podsumowanie

W przypadku fotografii produktowej autofokus nie musi być szybki ani bardziej czuły. Dodatkową zaletą jest możliwość złapania ostrości na praktycznie każdym punkcie produktu. Mimo to nasuwa się skromny wniosek, że aparaty bezlusterkowe nie wprowadzają rewolucyjnej poprawy w życiu fotografa produktowego. Mogą one stanowić zaletę ze względu na swoją uniwersalność, jednak w codziennej pracy w studio nie wykorzystamy wszystkich ich możliwości AF. 

Obiektywy

W pierwszych latach istnienia aparatów bezlusterkowych ich repertuar wymiennych obiektywów na rynku był dość ograniczony. Pod koniec 2021 roku oferta rynkowa jest znacznie szersza i w zasadzie wada rozwiązań bezlusterkowych w zakresie wyboru optyki została wyeliminowana.

W przypadku fotografii produktowej obowiązują wszystkie zasady wyboru obiektywu, które przedstawiliśmy w naszym artykule poświęconym temu zagadnieniu. Celuj w obiektywy wysokiej klasy i pamiętaj, że możliwości związane z szerokim zakresem zoomu nie będą ci potrzebne.

Fakty i mity na temat wyboru aparatu

W ostatniej części chcemy obalić kilka mitów dotyczących wyboru między lustrzanką a bezlusterkowcem. Nasze pytania i odpowiedzi przybliżą Cię do podjęcia własnej decyzji i ostatecznie pokażą, że debata na temat bezlusterkowców jest już de facto rozstrzygnięta. Aparaty bezlusterkowe zostaną z nami na dobre.

Czy aparaty bezlusterkowe są lepsze niż DSLR?

Technologia bezlusterkowa przeszła drogę od względnej nowości do standardowej oferty na rynku. Decyzja o tym, które rozwiązanie jest lepsze, jest wieloaspektowa i w dużej mierze zależy od tego, do czego będziemy używać aparatu. 

Wizjer, ergonomia, migawka i autofokus pozostają kluczowymi kwestiami, o których należy pamiętać, podejmując decyzję o wyborze między lustrzanką a bezlusterkowcem.

W powyższych akapitach staraliśmy się dokładnie opisać różnice między tradycyjnymi lustrzankami cyfrowymi a aparatami bezlusterkowymi ze wskazaniem, jak mogą się one sprawdzić w fotografii produktowej. 

Wiele aparatów bezlusterkowych, biorąc pod uwagę ich zakres cenowy, może okazać się kuszącą opcją dla studia fotografii produktowej. Można jednak powiedzieć, że stare przyzwyczajenia nie muszą tak szybko zanikać, a lustrzanka cyfrowa może być bardziej ergonomicznie satysfakcjonująca. 

Czy profesjonaliści używają lustrzanek czy bezlusterkowców?

Nie ma dobrej odpowiedzi na to pytanie. Aparaty bezlusterkowe to po prostu nowsza technologia, która dzięki swojemu zaawansowaniu zyskuje na popularności. W najbliższych latach coraz więcej profesjonalistów będzie decydować się na przejście z DSLR na bezlusterkowce.

Czy aparaty bezlusterkowe zastąpią DSLR?

Szanse na to, że zarówno lustrzanki cyfrowe, jak i aparaty bezlusterkowe przetrwają debatę i pozostaną konkurencyjnymi ofertami na rynku, są raczej mniejsze niż większe. Debata na temat bezlusterkowców znajdzie więcej odpowiedzi wraz z rozwojem technologii związanej z zasilaniem/bateriami i konstrukcji sensorów cyfrowych. Rozwój opcji bezlusterkowych pozostaje stabilnym trendem i najprawdopodobniej sprawi, że stare lustrzanki cyfrowe odejdą w cień historii.

Czy matryca w aparatach bezlusterkowych jest mniejsza?

Wielkość sensora nie zależy od lustra czy technologii bezlusterkowej zastosowanej w aparacie. Można kupić aparat bezlusterkowy z matrycą APS-C, ale także aparat pełnoklatkowy. Wszystko zależy od modelu i producenta.

Czy aparaty bezlusterkowe klasy podstawowej fałszują obraz?

Wierność obrazu jest taka sama we wszystkich aparatach bezlusterkowych i lustrzankach. Przetwarzają one obraz w ten sam sposób, za pomocą cyfrowego czujnika.

Czy aparaty bezlusterkowe to tylko chwilowy trend?

Nie, technologia stosowana w aparatach bezlusterkowych jest zwykle bardziej zaawansowana niż w starszych lustrzankach. Jest to trend, który się utrzyma i wkrótce będzie rządził na rynku.

Wnioski

A więc debata trwa! Posiadając wiedzę i argumenty przemawiające za obiema technologiami możesz podjąć rozsądną decyzję w zależności od swoich potrzeb i możliwości.

Jest pewne, że aparaty bezlusterkowe będą coraz częściej obecne w większości branż fotograficznych i wkrótce pytanie będzie brzmiało raczej „jaki aparat bezlusterkowy wybrać?”. Jednocześnie pozostaje sentyment do starego, dobrego kliknięcia migawki lustrzanki cyfrowej.

Nie pozwól, aby irracjonalne argumenty, które pojawiają się w debacie lustrzanka vs bezlusterkowiec, miały zbyt duży wpływ na Twoją fotografię produktową. 

Życzymy Ci jasnego umysłu i efektywnej pracy z aparatem, bez względu na to jaki model wybierzesz.